فضای سبز بخشی از علم کشاورزی می باشد که گیاهان از جنبه زیبایی شناختی آن ها مورد مطالعه قرار می گیرند. طبیعت مهم ترین و اصلی ترین منبع برای بررسی و مطالعه این موضوع می باشد.جنگل، دریاچه، رودخانه، آبشار، کوه، دشت مهم ترین بخش های طبیعت هستند که دارای زیباترین فضاهای سبز می باشند.
** فضای سبز از دیرباز تا کنون مهم ترین نیاز بشر برای رسیدن به آرامش و شاد زیستن بوده و تاثیر مستقیم بر روح آدمی دارد. این نیاز موجب شد تا بشر طبیعت را با چهره ای دیگر و به دست خود وارد زندگی و محیط کار کند. اولین فضاها با استفاده از گیاهان گلدار وارد محل زندگی انسان شد و رفته رفته با شهری شدن زندگی به حیاط های شخصی و پارک های عمومی سوق پیدا کرد. **
پارک ها اولین فضاهای عمومی ساخته شده به دست انسان می باشند. پارک ها به منظور ایجاد طبیعتی سبز در کنار زندگی شهری ایجاد شده که مزیت هایی از قبیل: دسترسی آسان، آب و هوای مطبوع، محلی برای استراحت، تفریح و ورزش را دارا میباشند.
*** امروزه محوطه ویلاها بارزترین شکل فضای سبز را به نمایش گذاشته و هنر طراحان را به چالش کشیده است. ***
بودن در کنار فضاهای سبز و یا تماشای آن در کنار دیگر عوامل طبیعی مانند آب، خاک و سنگ موجب جذب انرژی مثبت زیادی به روح انسان می شودکه باعث شاد بودن، داشتن آرامش و لذت بردن از محیط می شود. وجود پارک ها بهترین مکان برای ورزش کردن و فعالیت فیزیکی و سلامت جسم انسان می باشد که همیشه مورد استفاده تمامی اقشار جامعه قرار می گیرد. یکی از مهمترین مزیت های گیاهان، تاثیر فضای سبز بر سلامت روان انسان و کاهش استرس است. تحقیقات، نشان میدهد که نگاه کردن به طبیعت و گذراندن وقت در فضای سرسبز، استرس و میزان پرخاشگری انسان را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد. با توجه به این موضوع، ساخت فضای سرسبز در آپارتمانها در سلامت روحی اثر گذار خواهد بود.
علاوه بر آثار روحی و روانی و آرامش که در اثر قرارگیری در طبیعت و نظاره گری فضای سبز حاصل می شود، ازنظر علمی می توان به یک مورد اشاره کرد و آن هم تولید فیتونسید است. درختانی مانند گردو، کاج و … از خود ماده ای بنام “فیتونسید” در فضا رها می کنند که این مواد روی انسان اثر فرح بخشی دارد؛ به گونه ای که این ماده می تواند تعادل بین دو نیم کره مغز را بخوبی برقرار سازد و حالت طبیعی و آرام بخشی را به انسان ارزانی دهد.
راجراولریخ در تحقیقی که در زمینه اثرات روانی درختان و فضای سبز روی دوره بهبود بیماران در یک بیمارستان انجام داد به این نتیجه رسید که فضای سبز میتواند دوره بستری بیماران را کوتاه کند.
گیاهان با تولید اکسیژن و جلوگیری از پخش گرد و غبار مهم ترین عامل پاکیزگی و تصفیه هوا در محیط های شهری می باشند. گیاهان به ریه های زمین معروف هستند و باعث سلامت جسم انسان می شوند.
یکی از فاکتورهای ایجاد زیبایی در صنعت معماری خانه، ویلا و مراکز تفریحی استفاده از گیاهان با رنگ بندی و اشکال مختلف می باشد که باعث زیبا تر و خاص تر شدن این محیط ها می شود. چیدمان درست براساس شکل و رنگ موجب هرچه زیباتر شدن این محیط ها خواهد شد.شکل مهم زیبا سازی محیط های شهری بوسیله فضای سبز شکل گرفته است. وجود درختان گلها و پرچین ها در پیاده روها بلوارها پارک های خطی زیبایی و طراوت زیادی به شهر می بخشد .در هر فصل بخشی از فضاهای سبز شهری با گل های فصلی که دارای بیشترین تنوع رنگ هستند تزیین می شوند و چهره شهر را رنگین و زیبا میکنند.
تاثیر گیاهان بر کنترل فرسایش خاک:
کاشت گونه های گیاهی از فرسایش خاک جلوگیری می کند. فرسایش زمانی اتفاق می افتد که لایه بالایی خاک توسط نیروهای طبیعی یا انسانی جاروب شود و این امر رشد هر گونه پوشش گیاهی در منطقه را بسیار دشوار می کند. فرسایش می تواند یک مرتبه زمین سالم و پر جنب و جوش را به زمینی خشک و بی روح تبدیل کند و بیشتر باعث رانش زمین و لغزش زمین شود. فرسایش اغلب در محل های ساخت و ساز و سایر مناطقی که زمین را از بین برده است اتفاق می افتد.
گیاهان فضای سبز شهری از جمله درختان و درختچه ها نیز بر جریانهای بادی تاثیر گذار هستند ضمن اینکه مانع فرسایش خاک می شود می تواند در هدایت گزینشی جریانهای بادی موثر باشد و شدت باد را نیز کنترل نمایند. در طراحی محوطه با بهره گیری مناسب از درختان و درختچه ها و جهت گیری صحیح ساختمان می توان ضمن کنترل شدت باد از مزایای آن بهره مند شد بهره گیری از گونه های مقاوم نسبت به طوفان ایجاد باد شکن های نفوذ پذیر با تراکم، پهنا و فاصله کاشت مناسب گیاهان می تواند تا حدود زیادی از خسارات باد روی فضای سبز شهری بکاهد.
گیاهان و بخصوص درختان با ایجاد سایه انداز بر روی زمین و با عمل تعرق که در گیاهان بخصوص در روزهای گرم رخ می دهد باعث خنک تر شدن محیط می شوند. همواره سایه درختان مهم ترین مکان برای فرار از آفتاب سوزان بوده است.
در زندگی شهری وجود سنگفرش ها، آسفالت، وسایل حمل و نقل موتوری موجب گرم تر شدن محیط شده و مهم ترین عامل برطرف کردن این مشکل، ایجاد فضاهای سبز شهری می باشد.كاهش درجه حرارت هوا با افزايش رطوبت نسبي هوا ارتباط مستقيم دارد در شهرها كه معمولاً رطوبت نسبي پايين تر است بالا بودن درجه حرارت هوا امري طبيعي است بخش هاي مختلف گياهان با گرفتن بخشي از نزولات آسماني قادر هستند كه در اصلاح و كنترل آب و هوا نقش مؤثري داشته باشند. برگهاي درختان ، درختچه ها و گياهان با جذب آبهاي تحت الارض و تبخير آن فضاي مرطوبي را به وجود مي آورند.
از طرف ديگر تاج پوشش درختان با ممانعت از تابش مستقيم آفتاب از تبخير سطحي رطوبت خاك جلوگيري مي كنند درختان و درختچه ها و به طور عموم پوشش گياهي با عملكردهاي هم بسته و متنوع خود نظير جلوگيري از تبخير سطحي رطوبت خاك ، تعريق ، جلوگيري از جريان باد مجموعاً رطوبت و درجه حرارت يك منطقه را مي توانند كنترل كنند به منظور افزايش تبادل حرارتي هوا بايد خيابانها درختكاري شوند ترجيحاً در ضلع جنوبي و يا غربي خيابانها درختكاري ضروري است كاشت درختان نبايد متراكم و به صورت فشرده انجام گيرد تا راههاي جريان هوا مسدود نشود. در اطراف پاركينگهاي شهري درختكاري امري ضروري است.
درختان و درختچهها میتوانند در کاهش آلودگی صدا مؤثر باشند اگرچه خود صدا ممکن است رشد گیاه را به مخاطره اندازد، کیفیت کاهش صدا در درختان و درختچههای مختلف برحسب اندازه برگ، تراکم شاخ و برگ، نوع و بلندی درخت، چرمی بودن بافت تاج به خصوص وزن مواد در سطح تفاوت دارد درختانی چون بید مجنون، انجیلی، نوش، Thusa Giganxea , Qurcus ilex در کاهش آلودگی صدا بسیار مؤثر میباشند با آزمایشهایی که به عمل آمده دیده شده که درختان و فضای سبزی که در حاشیه خیابانها ایجاد شده است اثر کاهندگی بیشتری نسبت به دیوارهای صداگیر پیش ساخته و مصالح ساختمانی دارند با این حساب نقش فضای سبز در کاهش آلودگی صوتی و کاهش هزینههای ساختمانی (دو جداره شدن پنجرهها و دیوارهای بلند) و زیبایی شهر کاملاً مشخص میشود همچنین براساس تحقیقات به عمل آمده زمینهای شیبدار با فضای سبز خیلی بهتر از سرزمینهای بدون شیب درخت دار در کاهش آلودگی صدا نقش دارند
طی بررسیهای به عمل آمده یک هکتار از فضای سبز که حدود 200 درخت در آن کاشته شده باشد تا 68 تن از گرد و غبار را در هر بارندگی در خود جذب میکند.
درختان مؤثر در جذب گرد و خاک: عرعر (آیلان)- زالزالک- ژینکو- چنار- لیلکی آمریکایی- ماگنولیا- بید مجنون- اقاقیا- داغداغان میباشند.
پارکها بهترین محل برای آرامش و رفع خستگی هستند. امروزه کارکرد تفریحی پارکها و فضای سبز جایگزین بخشی از کارکردهای تفریحی خانواده روابط همسایگی و محلی، بازار و … شده است.
پارکها زمینهساز روابط نانوشته سازمانیافتهای هستند که با توجه به نیازهای اقشار مختلف اجتماعی شکل میگیرد و دوام مییابد.
بازی و سرگرمی در آموزشوپرورش جسم و ذهن کودکان سهم مؤثری دارد. پارکها هرچند وسایل بازی اندکی دارند، زمینه کسب مهارت و خلاقیت را برای کودکان فراهم میسازند.
بر این اساس به دو دسته ی عمومی و شخصی تقسیم بندی می شوند.
پارک ها، محوطه های مراکز آموزشی، درمانی، مسکونی و اداری،و محیط های تفریحی، ورزشی، میادین، معابر و بلوارهای شهری میباشند که در اختیار عموم قرار گرفته و حفظ نگهداری آنها بوسیله ارگانها دولتی بخصوص شهرداری ها انجام میشود
به فضای سبز در مجاورت محیط طبیعی گفته میشود که نور و دما در آن عامل محدود کننده میباشند و فقط آب در کنترل انسان میباشد گونه های گیاهی در این بخش با توجه به نواسانات دما و شدت نور انتخاب میشوند.
احداث این فضاها به تخصص زیادی درمورد شناخت گیاهان به شرایط محیطی نیاز دارد برای مثال در مناطق سرد سیر از گونه های مقاوم به سرما و در مناق گرمسیر گیاهان مقاوم به گرما انتخاب میشود و در مناطقی که دارای زمستانهای سرد و تابستانهای گرم میباشند انتخاب گونه به گیاهان مقاوم به گرما و سرما محدود میشود.
بخشی از فضای سبز گفته میشود که داخل محیط با شرایط قابل کنترل می باشد مانند گلخانه ها، پاسیوها، تراریوم و فضاهای سبز داخل ساختمان ها برای مثال گلدان ها، دیوار سبز و فلاور باکس که مجموعه ای از گیاهان را در خود جای داده است.دما در این فضاها به علت وجود سیستم هواساز قابل کنترل میباشد .گیاهان به علت عدم وجود عوامل طبیعی در شرایط پایدار می باشند.تنها فاکتور محدود کننده در فضای داخلی نور می باشد. برای رفع این مشکل از گونه های سازگار با نور کم و یا متوسط استفاده می شود.
*** در گلخانه ها فاکتور محدود کننده ای وجود ندارد و با کنترل دما، نور و آب تمامی گونه ها قابل تولید و نگهداری هستند.
از فاکتورهای مهم نور و تاثیر آن بر گیاهان کیفیت نور می باشد که در پرورش گیاهان خانگی نیز نقش بسزایی دارد. کیفیت نور ، به زبان ساده، به رنگ نوری که به سطح گیاه می رسد اطلاق می شود. رنگ نور بر اساس طول موج طیف نور مشخص می شود. گیاهان قادر هستند طیف هایی از نور را بهتر از دیگر طیف ها جذب و استفاده کنند. نورهای قرمز و آبی بیشترین اثر را بر رشد گیاه دارند و نورهای سبز و زرد اهمیت کمی در رشد گیاه دارند. نورهای سبز و زرد معمولا از سطح گیاه بازتاب شده و جذب گیاه نمی شوند، که رنگ سبز گیاهان نیز به علت بازتاب این رنگ ها از سطح گیاه می باشد. گیاهان برای رشد مناسب به نسبت متعادلی از نور آبی و قرمز نیاز دارند که نور خورشید این نسبت متعادل را برای گیاه فراهم می آورد. نور آبی معمولا در رشد شاخ و برگ گیاه نقش دارد، در حالی که رنگ قرمز به همراه آبی مشوق گلدهی در گیاه هستند.
معمولا هنگامی که شدت نور افزایش می یابد، میزان فتوسنتز و رشد گیاه نیز افزایش می یابد که این اهمیت تاثیر نور و تاثیر آن بر گیاهان باعث نمایان شدن رشد آن می شود.طور کلی مقدار نور دریافتی گیاهان داخل گلخانه به عواملی مانند شدت نور و زمان تابش نور بستگی دارد. شدت نور مورد نیاز اغلب گیاهان گلخانه 70000-10000 لوکس می باشد. در گیاهان سایه پسند بیشترین نور برای فتوسنتز 5000-4000 لوکس و کمترین آن 500 لوکس است. کمترین میزان نور برای فتوسنتز گیاهان آفتاب پسند 1000-1500 لوکس است. شدت نور با واحدهایی به نام لوکس(Lux)اندازه گیری می شود. لوکس برابر با یک لومن در هر متر مربع است. البته، لومن اندازهگیری نور مرئی است که توسط چشم انسان درک میشود (گیاهان از طیفهای نور قرمز دور و بنفش دور نیز استفاده میکنند). با این حال، لوکس برای اندازه گیری نور خورشید کافی است و به طور کلی به عنوان روش استاندارد برای اندازه گیری شدت نور در نظر گرفته می شود.
شدت نور کم: این حالت تقریباً سایه عمیق است. برای اکثر گیاهان مناسب نیست. ۲۰۰-۵۰۰ LUX
شدت نور همچنان کم است اما شبیه نور طبیعی یک اتاق معمولی است. این شدت نور برای گیاهان سایه دوست مناسب است. ۵۰۰-۱۰۰۰ LUX
نور روشن اما غیر مستقیم خورشید است که ممکن است اندکی سایه داشته باشد. مناسب برای گیاهانی که به نور غیر مستقیم خورشید نیاز دارند. ۱۰۰۰ – ۲۰۰۰ LUX
این شدت نور حدود ۴۰ درصد از خورشید ظهر و همچنین نور مستقیمی است که از پنجره ها عبور می کند. برای بسیاری از گیاهانی که به شدت نور خوب و ثابت نیاز دارند ایده آل است. ۲۰۰۰ – ۴۰۰۰ LUX
این شدت نور حدود ۵۰ درصد خورشید ظهر است. این نور مستقیم خورشید در یک اتاق روشن است. مناسب برای گیاهانی که به نور زیادی نیاز دارند. ۴۰۰۰ – ۵۰۰۰ LUX و بالاتر: نور داخلی بسیار روشن است اما هنوز به شدت نور خورشید در فضای باز نیست. ۵۰۰۰ LUX است این بدان معناست که حتی روشن ترین اتاق ها نیز به ندرت به این LUX نور کامل روز (نه خورشید مستقیم) در فضای باز حدود 25000-10000سطح از نور خورشید نزدیک می شوند. با این حال، هنوز امکان سوزاندن گیاهانی که خیلی نزدیک به پنجره هستند وجود دارد.
به مدت زمانی که گیاه در طول یک روز در معرض نور قرار می گیرد مدت زمان نوردهی گفته می شود. گیاهان معمولا نمی توانند نور ۲۴ ساعته را تحمل کنند اما ساعت نوردهی بالا می تواند برای آن ها مفید باشد. به طور کلی گیاهان در مورد کمیت به سه گروه کم نیاز یا سایه دوست ، گیاهان با نیاز متوسط یا نیمه آفتابی و با نیاز بالا یا آفتابی تقسیم می شوند. در حالی که گیاهان آفتابی به حداقل ۸ ساعت نور مستقیم خورشید در روز نیاز دارند، ممکن است گیاهان سایه دوست به چند ساعت نور معمولی در روز اکتفا کنند.
مهم ترین اقدام قبل از احداث فضای سبز طراحی آن می باشد. این اقدام پس از ابعاد برداری و بررسی شرایط محیطی از قبیل میزان نور در تمام نقاط، میزان آب قابل دسترس، شیب و ناهمواری ها . دمای محیط و مهم ترین مورد سلیقه کارفرما انجام می شود. این امر به صورت ذهنی، اسکیس دستی و یا با نرم افزار انجام می شود که در نهایت به صورت پلان کاشت به مجری تحویل داده می شود.
بهترین نرم افزارهای طراحی فضای سبز AutoCAD ، Realtime Landscaping ، SketchUp ، Kerkythea ، pro landscape ، lands design می باشند.
از دیگر عوامل انتخاب گیاهان در یک فضا رعایت تقویم باغبانی است. این موضوع براساس زمان گلدهی، زمان تغییر رنگ در برگ ها و فصل خزان و رویش مورد بررسی قرار می گیرد. با توجه به این مورد بایستی در تمام طول سال سبز بودن گیاهان، داشتن گل در آن ها و تنوع رنگ رعایت شود تا به طور مداوم فضای ما زیبایی خاص خود را داشته باشد.
در کشورهای مختلف با توجه به اقلیم و آداب رسوم سبک های مختلفی برای احداث فضای سبز تعریف شده است ، طراحان فضای سبز میبایست به تمامی این سبکها واقف بوده و برای طراحی منظر از انها استفاده کنند. با توجه به نوع کاربرد فضای سبز و نیاز مخاطب میتوان از یک یا ترکیب چند سبک در طراحی فضای سبز بهره گرفت.
سبک باغسازی ایرانی.ژاپنی .فرانسوی .انگلیسی .مدیترانه ای و ایتالیایی یا رومی از جمله سبک های محبوب میباشند.
در کشورهای مختلف با توجه به محیط جغرافیایی و فرهنگ های گوناگون، سبک ها و یا مضامین مختلفی برای معماری و طراحی منظر وجود دارد. سبک های مختلف معماری محوطه سازی بر اساس ویژگی های مختلف از جمله: طرح و ابعاد فضا، شرایط اقلیمی و مصالح مورد استفاده، تقسیم می شوند. این طبقه بندی معماری شامل باغ های فرهنگی و تاریخی مانند: باغ ژاپنی، انگلیسی، اسپانیایی و یا سبک های جدید مانند مینیمالیستی و مدرن می باشد. در ادامه سعی داریم انواع سبک های معماری که در محوطه سازی به کار گرفته می شوند را شرح دهیم:
این سبک پیشینه ای قدیمی دارد و بر پایه ی عناصری مانند آب و درختان استوار بوده و طراحی خاص دارد. تقارن، روان بودن آب در مسیر جوی، وجود استخر، وجود حصار با دیوارهای بلنداز ویژگی های این سبک می باشد. طرح باغ ايراني براساس توجه و كاربرد خاص مربع در تركيب كلي و اجزا آن استواراست. برخي از خصوصيات كلي باغ های ايراني به قرار زیر می باشد: احداث باغ غالبا ً در زمين شيبدار، محصور بودن پيرامون باغ با ديوار، تقسيم سطح باغ غالبا ً به چهاربخش، استفاده از خطوط راست در طراحي باغ، وجود يك ساختمان در مركز يا بلندترين قسمت فضا، استفاده از يك جوی دائم اصلي(آب دائم). طرح باغ ايراني براساس توجه و كاربرد خاص مربع در تركيب كلي و اجزا آن استواراست و اين خصيصه متمايز باغ ايراني است كه از ديرباز مورد توجه ديگران بوده است.گیاهانی نظیر سرو شیراز، چنار، صنوبر، کاج تهران و کاج کله قندی در این سبک بیشترین کاربرد را دارد. از باغ های معروف دارای این سبک باغ ارم شیراز،باغ شازده ماهان کرمان، باغ ایرانی پاسارگاد و باغ دولت آباد یزد را می توان نام برد.
این سبک مفهومی کلاسیک و متقارن از باغ است که در قرن 17 در فرانسه با مقیاس تاریخی به کار گرفته شد. این باغ ها بر پایه نظم، تقارن، استفاده از پالت رنگی سرد و عناصر سنگی استوار است. تاکید این باغ ها بر استفاده از رنگ های سبز و سفید است. در این سبک درختان و بوته ها توپیاری(هرس شکل دهی) می شوند و به اشکال هندسی درمیآیند. گونه های مورد استفاده در این سبک شامل مواردی است که قابلیت توپیاری داشته باشند.
شباهت زیادی بین باغ فرانسوی و ایتالیایی وجود دارد و تنها تفاوت بین این دو سبک در این است که باغ های فرانسوی برخلاف باغ های ایتالیایی در مناطق مسطح ساخته شده اند و این امر امکان حرکت آب را به دلیل نبود شیب مناسب غیر ممکن کرده و به همین جهت از استخرها و فواره های فراوان در این سبک استفاده شده است.
سرو لاوسون، سرو نقره ای، سرو شیراز، شمشاد، ترون، هورتانسیا، رزهای هلندی، کامیس پاریس و زرشک زینتی از گیاهان مورد استفاده در این سبک میباشد. از معروفترین باغ ها با این سبک باغ معاصر به سبک فرانسوی Pavillon de Galon en Provence ، که در سال 2010 به عنوان یک باغ قابل توجه طبقه بندی شده است.
در این سبک محیط، طبیعی، ساده و مینیمالیستی است که بیشتر برای الهام بخشیدن به تامل و مراقبه طراحی شده است. هنر باغ سازی احتمالا از چین یا کره وارد ژاپن شده است. مشخصه ی باغ های ژاپنی آبشار، چشمه و نهری که از آن سرچشمه می گیرد. همچنین برکه، پلهای مختلف، جزایر و سنگ های طبیعی از مشخصه های دیگر آن است.
در باغهای ژاپنی مدرن گلها کم هستند و بیشتر از گیاهان همیشه سبز پاکوتاه استفاده می شود. چاه ها، حوض های سنگی، فانوس، مجسمه سنگی، بتکده ها و خانه های تابستانی از ویژگی های این سبک می باشد. همچنین سبک هرس نیواکی یکی دیگر از مشخصه های این سبک می باشد. در این سبک اغلب عناصر ضروری (گیاهان، آب و سنگ ها)با خطوط ساده و تمیز ترکیب می شوند. شکل دهی گیاهان در این سبک بسیار دیده می شود.
گیاهانی نظیر درختچه توری، ژینکو، افرا، کونیکا، سرو نانا، ژونی پروس های توپیاری بیشترین کاربرد را در این سبک دارند. از معروفترین باغ ها به این سبک در دنیا باغ ژاپنی اندرسون واقع در ایلینویس ایالات متحده آمریکا، Koraku-en دراوکایاما ژاپن و معبد Ryoan-Ji درکیوتو ژاپن می باشد.
مشخصه بارز این سبک نظم است که با تقارن و ظاهری فوق العاده زیبا نمایش داده می شود. این سبک نوعی طراحی باغ رسمی است که در ایتالیای رنسانس کامل شده است. باغ ایتالیایی ریشه در رم باستان دارد. تمرکز در باغ ایتالیایی بر روی درختچه های همیشه سبز (استخوان های باغ) گیاهان مدیترانه ای استوار است و نه روی گل ها. از مهم ترین ویژگی های این سبک استفاده از درختچه های همیشه سبز است که با دقت به صورت پرچین های کوتاه هرس شده اند.
از اجزای اصلی باغ ایتالیایی درختچه ها و گیاهان همیشه سبز بومی مدیترانه است. گیاهانی که معمولا در این سبک استفاده می شوداز قبیل شمشاد، سرو زربین و... می باشد. برای ایجاد حس مدیترانه ای نیز از رزماری، لوندر و ... استفاده می شود.
سبکی از باغ است که در اوایل قرن 18 در انگلستان پدیدار شد. این سبک منظره ای ایده آل از طبیعت را ارائه می کند. سبک انگلیسی با غیر رسمی بودن ساختار مشخص می شود. در این سبک توجه بر روی طبیعی بودن و استفاده از گیاهان محلی و بومی می باشد. باغ انگلیسی جز سبک های کلاسیک محسوب میشود که در آن از مسیرهای پرپیچ و خم با گل های سرسبز به وجود آمده اند تا سبک غیررسمیتری به فضا بدهند. در سبکهای قدیمیتر استفاده از مجسمهها مرسوم بوده اما سبک جدیدی که در حال وسعه است کمتر این موارد دیده میشود.
در این سبک تمرکز بیشتر روی درختچه ها با ارتفاع متفاوت و ترکیبی از تختهسنگ، گلهای بوتهای و پوششی با تنوع رنگ میباشد. چمن فرش مجزا جز نقاط متمرکز بوده و امکان راه رفتن و نشستن روی آن را فراهم می کند. تپه ماهور و اختلاف سطح از شاخصه های این طرح می باشد.
سازه های جذاب باغ و ایدههای هنری حیاط ویژگی بارز سبک انگلیسی هستند و به تقویت جنبه های هندسی فضا کمک میکنند.در این سبک استفاده از حوضهای سنتی، آبنما و فواره کوچک مرسوم است. همچنین با استفاده از پرچینها مرزها و مناطق مختلف باغ را مشخص میکنند. عناصر قدیمی مانند کوزه های عتیقه و ساعتهای آفتابی نیز در این سبک دیده می شود. مصالح استفاده شده در این سبک سنگ، آجر و شن می باشد تا حالت قدیمی و سنتی را به فضا بدهد. گیاهانی که در این سبک استفاده می شود شامل: سدروس لبنانی، درخت لاله، ماگنولیای تابستانه، یاس خوشه ای، نارون آمریکایی،ختمی، زبان در قفا، گل صد تومانی، انواع رز، ادریسی، اسطوخودوس، آنوترا، تاج الملوک، شاهپسند خزنده و .... می باشد.
سبک مدیترانهای به ویژگی باغهای کشورهایی که دریای مدیترانه را احاطه کرده اند (اسپانیا، فرانسه، یونان و ایتالیا) اشاره دارد. برای ایجاد احساس آب و هوای آفتابی از شن و سنگفرش با رنگهای گرم به جای چمن استفاده میشود. گیاهان به کار برده شده در این سبک بیشتر همیشه سبزها میباشند. در این سبک ساختارهایی برای ایجاد سایه همانند آلاچیق ها وجود دارند که بخش مهمی از سبک مدیترانهای میباشند. از ویژگیهای این سبک استفاده از گیاهانی مانند نخلها، یوکا و درختان مرکبات میباشد. نقطه کانونی در این فضا را معمولا با گیاهانی مثل زیتون چند کله پم پم یا نخل مشخص می کنند. بیشترین گیاهی که در این سبک به کار میرود شامل: زیتون، مرکبات، آگاو، آگاپانتوس،اسطوخودوس، رزماری، شمعدانی، گل کاغذی، خرزهره، درخت ابریشم، پیچ گلیسین و اناری میباشد.
در این سبک تمرکز بیشتر روی معماری و مصالح است. تمرکز کمتری روی گیاهان و فضای سبز وجود دارد. اشکال هندسی و الگوهای تکرار شونده اغلب در این فضاها استفاده می شود.
هدف، ایجاد باغی با ظاهری کنترل شده و منظم است. این سبک به افراد پر مشغله ای که زمان نگهداری باغ خود را ندارند پیشنهاد می شود. ویژگی های این سبک طرحهای براق و صاف، مواد طبیعی، استفاده حداقلی از طرح های رنگی و گیاهان می باشد.
هزینه احداث به چند فاکتور اساسی مربوط می شود:
مساحت:
با افزایش سطح فضای سبز، هزینه های مربوط به نیروی انسانی و تهیه گل گیاه و نهاده ها نیز افزایش پیدا می کند.
سبک اجرای فضای سبز:
سبک طراحی در فضای سبز(سبک ایرانی، سبک فرانسوی، سبک انگلیسی و سبک ژاپنی) یکی دیگر از عوامل افزایش هزینه میباشد . و علت این اختلاف، نوع کاشت، تنوع گیاهان، تراکم کاشت در واحد سطح و روش های اجرای آن می باشد. برای مثال باغ ژاپنی پر هزینه ترین سبک اجرای فضای سبز محسوب میشود.
سن و کیفیت ظاهری گیاهان:
در این فاکتور هرچه سن گیاهان بیشتر و کیفیت پرورش آن ها بالاتر باشد قیمت گونه افزایش پیدا کرده و هزینه های اجرا را بالا می برد. در مجموع توجه به این نکته که سن گیاه و کیفیت پرورش در کنار هم معنی پیدا می کنند و اگر فقط گیاه دارای سن زیاد باشد دلیلی بر گران بودن آن نیست. گیاه باید دارای ظاهری سالم و بدون عیب و نقص باشد.
نهاده ها و سیستم آبیاری:
این نوع نهاده سبب پایین یا بالا رفتن قیمت احداث فضای سبز می شود. استفاده از سیستم آبیاری اتومات و کود ورمی کمپوست هزینه ی بالاتری نسبت به آبیاری دستی و استفاده از کود دامی دارد.همچنین استفاده از نوار جداکننده، نوع سم و کود و کیفیت مصالح مصرفی عوامل موثر بر افزایش قیمت در احداث فضای سبز می باشند.
زمان کاشت: این فاکتور تاثیر زیادی بر هزینه های احداث فضای سبز دارد زیرا در فصل بهار و پاییز با توجه به هوای مساعد و وجود باران های فصلی سرعت اجرا افزایش می یابد همچنین به حفظ بهتر گیاهان کاشته شده کمک می کند. هزینه ی نیرو و خطای گیاهان نیز کمتر می شود. اما در فصل تابستان و زمستان با توجه به هوای نامساعد و امکان آسیب بیشتر به گونه های تازه کاشته شده هزینه نیرو و خطا در گیاهان بالا می رود.
طراحی اولیه:
مهم ترین اقدام برای اجرای فضای سبز طراحی توسط تیم متخصص با توجه به محل، عوامل محیطی و سابقه کارفرما می باشد.
انتخاب گونه:
این امر می بایست توسط کارشناس مجرب صورت گیرد. گیاه باید عاری از هرگونه آفات، بیماری ها و آسیب های فیزیکی باشد و ریشه های آن کاملا در گلدان متراکم بوده و هنگام خارج شدن گیاه از گلدان خاک اطراف ریشه ریزش نکند.
حمل و نقل: جابجایی گونه های گیاهی به محل کاشت باید توسط نیروی متخصص یا اصطلاحا بارچین انجام پذیردکه به اندام هوایی گیاهان آسیبی نرسد. همچنین بهتر است از وسایل نقلیه ی سرپوشیده مخصوص در فصل گرما و سرما استفاده شود.
*** بهترین روش برای پایین آوردن هزینه ها و بالا بردن کیفیت اجرا قرارداد با پیمان کار متخصص و متعهد می باشد که با طراحی حرفه ای با توجه به سلیقه کارفرما، عوامل محیطی و اجرای قوی کمترین هزینه و بهترین نتیجه را به کارفرما تضمین و تحویل دهد. ***
از زیبا ترین ویژگیهای فیزیولوژیک در گیاهان وجود رنگ در اندام زایشی مانند گلبرگها .کاسبرگ و میوه ها و اندام رویشی مانند برگ و ساقه میباشد. تمامی طیف رنگها در گیاهان وجود دارند در برخی از گیاهان فقط در یکی از اندامها دیده میشود و در برخی دیگر هم در اندام رویشی هم زایشی برخی گونه ها با تغییرات فصلی رنگ اندامها تغییر می کند. گلدهی در بیشتر گونه ها به فصل خاصی محدود می شود .شناخت رنگ در گیاهان و زمان نمایان شدن رنگ در گیاهان از جمله تخصص های یک طراح محسوب میشود که با توجه به زمان گلدهی چیدمان گونه هارا به گونه ای انتخواب کند که همواره زیبایی فضا پایدار باشد. تئوری رنگ در فضای سبز بحثی تخصصی و جامع میباشد که پیشنهاد میشود برای مطالعه بیشتر به لینک زیر مراجعه فرمایید.
مهمترین بخش در خصوص هر اقدامی در زمینه فضای سبز بازدید اولیه از محل پروژه می باشد که در این مرحله ابعاد و اندازه، عوامل محیطی، سلایق کارفرما و عوامل در حال ساخت مورد بررسی کامل قرار می گیرد. مرحله بعد در مبحث اجرای فضای سبز در مشهد، که یکی از مهمترین فعالیت های تیم فراتیماس است. طراحی پروژه با توجه به موارد بررسی شده می باشد.
مرحله نهایی پس از ارائه طرح و تایید توسط کارفرما، اقدامات لازم برای اجرای پروژه اجرای فضای سبز با توجه به پلان کاشت صورت می گیرد. این اقدامات طی یک برنامه زمان بندی مناسب با توجه به فصل و شرایط آب و هوایی با تجهیز کارگاه شروع می شود، که تمام این مراحل به شرح می باشد :
پس از آنالیز عوامل ذکر شده اقدامات لازم برای تقویت و اصلاح خاک با انواع کودهای آلی.ماسه بادی .پرلیت.پیتماس .کوکوپیت و برگ پوسیده انجام می شود و در نهایت تسطیح و آماده کاشت می شود.
نوع، تعداد و حجم این نهاده ها طبق طرح ، بصورت کاملا دقیق محاسبه و به تیم مجری ارائه می شود. خاک، کود، سنگ، انواع نوار جدا کننده، سموم و کودهای شیمیایی، اصلاح کننده های بستر ( پرلیت، کوکوپیت، ماسه رودخانه و برگ پوسیده ) سیستم آبیاری و دیگر اداوات باغبانی از جمله نهاده های مهم در اجرای فضای سبز می باشند.
ادامه عملیات اجرایی بر اساس طرح : با دارا بودن تمامی نهاده ها و گونه ها؛ به ترتیب کاشت : درختان، درختچه ها و پس از آن سنگ گذاری و اجرای نوارهای جداکننده و سپس کاشت بوته ها دائمی و در نهایت کاشت گونه های پوششی صورت میگیرد. لازم به ذکر است عملیات اجرای آبیاری اتوماتیک همگام با پیشرفت کار انجام می شود.
شرکت فراتیماس کلیه امور مربوط به طراحی و اجرای فضای سبز در مشهد را بصورت کاملا تخصصی و با تیمی مجرب به کارفرمایان خود ارائه می دهد
احداث فضای سبز به 3 فاز طراحی، اجرا و نگهداری تقسیم می شود. فاز طراحی و اجرا در زمان مخصوص خود به اتمام می رسد ولی فاز نگهداری همیشگی و دارای چالش های مخصوص به خود است که می بایست به صورت روزانه انجام شود برای این امر نیاز به تامین نیروی کار متخصص، کارشناس ناظر، نهاده و ادوات مورد نیاز می باشد. اولین گام برای شروع نگهداری داشتن دفترچه مخصوص پیمان می باشد که در این دفترچه متراژ، مساحت،تعداد درختان، درختچه ها، بوته ها، پرچین، چمن،گل های فصلی و دائمی برداشت و محاسبه می شود.
در این دفترچه نوع سیستم آبیاری شامل اوتوماتیک، قطره ای، کرتی و جوبه ای که هرکدام به تفکیک ذکر می شود و تعداد نیروی مورد نیاز، میزان سم پاشی، کوددهی، زمان هرس فرم، سبز و زمستانه ذکر می شود. کارشناس مسئول نگهداری با داشتن دفترچه برنامه زمان بندی امور باغبانی نوع سم، کود، زمان آبیاری، میزان و نوع هرس را تعیین می کند.
گام دوم تهیه چک لیست نگهداری می باشد این فرم توسط کارشناس طی بازدید تکمیل .تمامی نکات در آن ذکر و به صورت دستور کار به نیروها داده می شود. در این فرم موارد زیر چک می شود:
یکی از موارد کاربرد گیاهان در طراحی، بهرهگیری از رایحه گلها یا شاخ و برگ گیاهان معطر برای استفاده بیشتر شهروندان و توجه بیشتر آنها به فضای سبز است. انسانها میتوانند از تمامی عناصر موجود در پارکها مثل مناظر زیبا، صدای آب، پرندگان و حرکت باد بین شاخ و برگ درختان و عطر دلانگیز گیاهان معطر استفاده کنند.
در این میان تنها مشاهده مناظر زیبا به تنهایی تاثیر مثبتی در روحیه فرد میگذارد. اما انسانی که از نعمت بینایی محروم است تنها به وسیله حس شنوایی آوای خوش پرندگان، صدای آب و نظایر اینها و بوییدن عطر گیاهان میتواند از طبیعت اطراف لذت ببرد. به علاوه وجود این عوامل برای انسانهای سالم نیز مکمل تاثیرات حاصل از حس بینایی محسوب میشود.
بنابراین تقویت این دو عامل در طراحی پارکها ضروری است. در این نوشتار تعدادی از گلها و درختچههای معطر که برای کاشت در پارکها مناسباند، معرفی شدهاند.
گیاهان معطر گیاهانی هستند که برگ، شاخه، گل یا میوه آنها دارای اسانس معطر است. این اسانس متشکل از موادی روغنی است که گیاه برای جلوگیری از تبخیر آب درون خود میسازد. این مواد سنگین و معطرند و در گلها، برگها و ساقهها ذخیره میشوند.
عطر گلهای این گیاهان خود به خود در فضا پراکنده میشود و علاوه بر تاثیر روانی مثبت بر انسانها، به جلب پرندگان و حشرات و در نتیجه پراکنش دانه گرده کمک میکند و نیز عطر برگهای بعضی از این گیاهان مثل «سرو نقرهای» و «سدروس» بعد از هرس پخش میشود. عطر نمونه دیگری از این گیاهان در اثر لگد کردن یا چیدن و فشردن برگها نیز عطر آنها احساس میشود.
کاشت گیاهان معطر در محل تردد عابران بسیار مفید است، زیرا کاشت این گیاهان تنها به دلیل ظاهر زیبایشان نیست، بلکه عطر آنهاست که برای انسانها آرامش همراه با شادی و مسرت به وجود میآورد. با کاشت این گیاهان در بزرگراهها و میدانها تنها یکی از جنبههای طراحی که استفاده از زیبایی گیاهان است در نظر گرفت میشود و انسانها از حضور در این فضا احساس آرامش می کنند. بنابراین پارکهای شهری و جنگلی برای استراحت و پیادهروی و نیز برای کاشت این گیاهان نیز مناسباند. گیاهان معطر را میتوان در پارکها و اطراف بناهایی که از آنها بوی نامطبوع استشمام می شود مانند اطراف قفس حیوانات در پارکها کاشت.
از گیاهان معطر همچنین میتوان در باغچههای کنار پنجرهها یا درون گلدان در تراس ساختمانهای مسکونی، بیمارستانها و رستورانها استفاده کرد. زیرا عطر آنها در شب قویتر است و به درون ساختمان راه پیدا میکند. در ادامه مطلب پیشنهاد میشود با مشخصات چند نمونه از گیاهان معطر اشنا شوید
کار در فضای سبز به دو دسته شخصی و دولتی تقسیم میشود.
در ادامه عناوین شغلی مربوط به فضای سبز که در سایر سایت های کاریابی ذکر شده بود، مطرح میشود.